дат
I1. Тот. дат басқан ескі қылыш. 2. Бір нәрсеге жұққан кір, дақ. Металдың даты. 3. Өсімдікте болатын зардап; ауру. Бал қарағай дат ауруына көп ұшырайды (Ахметов). 4. ауыс. Күйзеліс, реніш ізі. Қайғы даты кетер емес. 5. ауыс. Зіл, кек. Жаманнан дат , жақсыдан ат қалады (Мақал)
II
көне. , өтініш айту мағынасын білдіретін қаратпа сөз Тілек. Кендебай: - Дат , тақсыр! -дейді. (Қаз.ертегілері). Дат айтты [алды] - тілек айтты. Дат сұрады – рұхсат сұрады, сөз сұрады. Дат етті – айтып жария етті ; паш етті. Даты бар – шағынатын арыз сөзі бар. Дат дегізді – сан соқтырды, опық жегізді