дем
1. Тыныс мүшелері арқылы сырттан ішке тартылатын не іштен сыртқа шығарылатын леп; тыныс. Баланың ентіккен демі естілді. 2. ауыс. Күш, қуат, бу. Жігітті бұлап өстірген, Ат пенен малдың демі екен (Дастандар). . Дем алды – сергіді, ес жиды, тынықты. Дем [ нің] арасында – тез арада, лезде, дереу. Дем берді – рухтандырды, жігерлендірді. Демге келтірмеді – мұршасын келтірмеді. Дем жетпеді – ауа жетпей тынысы тарылды. Демі құрыды – шаршап-шалдықты, қалжырады. Дем салды – емдеген боп үшкірді. Демі бітті – дүние салды, қайтыс болды. Демін басты – ентігін басып, тыныс алды. Деміне [ кеудесіне] нан пісті – мақтанып ісіп-кепті