көкірек
1. Омырау тұс, кеуде. Қызын бір қолымен көкірегіне қыса түскен ("Қазақст.мектебі"). 2. Көңіл, көкей, ой-сана. Көкірегі көреген азамат (Ақ отау). 3. Менмен, тәкаппар, өр кеуде. Менмендік, көкірек оның мінезінде болған емес ("Қаз.әдеб. "). Көкірек ауруы – өкпе сырқаты туберкулез. Көкірек маңқа – ветер. Жылқыда болатын жұқпалы ауру. Көкірегі ашық – білімді, оқыған, саналы. Көкірегі жүйрік, сезімтал, түсінігі мол. Көкірегі жылады – ет жүрегі езілді, егілді. Көкірегі кең – кең пейілді, дарқан. Көкірегі көзді – көзі ашық, зерделі. Көкірегі қарс (қақ) айрылды – қайғырды, қасірет шекті. Көкірегімен көк тіреді – а) аспанмен таласты, биік, зәулім; ә) дегені болып асып-тасты. Көкірегінде оты бар – еті тірі, жігерлі. Көкірегінде сайрап тұр – көңілге айқын байқалып тұр. Көкірегіне құйды [тоқыды] – ұғып алды, түсінді. Көкірегіне нан пісті – өркөкіректенді, ісініп-кебінді. Көкірегіне ұялады – көңіліне қонды, ұқты, түсінді. Көкірегі ояу – а) парасатты, саналы; ә) ұйқыға кетпеген, ұйықтамаған. Көкірек бітті [керді, көрсетті, қақты, көтерді] – өр көкіректеніп дандайсыды. Көкірек көзі ашылды – сана-сезімі оянды, зерделі болды. Көкіректе сайрап тұр – бәрі есінде, көз алдынан кетпеді