көру
I1. Қарау, көз салып байқау. Оны ең алдымен балалар көрді (Соқпақбаев). 2. Кездесу, жолығу. Баласын көрмегелі бір ай болды. 3. ауыс. Бір нәрсені бастан кешу, білу. Көппен көрген ұлы той (Мақал). 4. ауыс. Айыптау жазғыру, кінәлау. Бөтеннен көрме (Майлин). 5. ауыс. Балау, санау, білу, тану. Жаныма тең көріп ем. 6. Қосымша мағына үстейтін көмекші етістік. Өтініп көр, үйреніп көр, сұрап көр. Көргеннен көз ақы алды (сұрады) – тілемсектенді, жоқтан өзгеден дәметті. Көрген күн – тіршілік, өмір. Көрген күні қараң болды – қорлық көрді, азап шекті. Көре алмады – қызғанды, күндеді. Көре білді – түсінді, болжады. Көрейін де өлейін – бір көргеннен жабысып айрылмады. Көрер (көрінер) көзге- ашықтан ашық, көз алдында. Көрер таңды көзімен атқызды – түнімен ұйықтамады, көз ілмеді. Көре тұра – біле тұра, әдейі. Көрмес түйені де көрмес – әдейі байқамады, көрмегенсіді. Көрсем көзім шықсын (ақсын, бұйырмасын) – көрмегенім үшін ант ішетін. Көрінгенге көз сүзді – телмірді, тіленді. Көрінгенге көз түрткі болды – жек көрінішті болды, жаманатты болды
II
қ. атау. Көр-у. Көру жүйкесі (қабілеті, мүшелері, өңірі, сезімі, түйсігі) – тірі организмдегі көру қызметін атқарушы орган. Көру өрісі – оптикалық аспаптардың кеңістікті қамту шеңбері. Көру трубасы – бинокль, телескоп, микроскоп тәрізді оптикалық аспаптардың жалпы атауы