мұрын
Адам мен жан-жануарлардың негізгі дем алу, дем шығару органы және иіс сезу мүшесі. Ана иіс келді. Мұрны қышыды – бір нәрседен дәме етті. Мұрнымды кесіп берейін – осылай болуына күмәнім жоқ, дәл солай. Мұрнына иісі де келмеді – сезбеді, ештеңеден хабары жоқ. Мұрнынан міңгірледі – күмілжіп, естілер-естілмес етіп сөйледі. Мұрнынан су кетті – жұмыстан босамады, қолы тимеді. Мұрнынан тізді – түгін қалдырмай бәрін айтып берді. Мұрнынан шаншылды – жұмыстан босамады, қолы тимеді. Мұрнына су жетпеді – уақыты болмады, қолы тимеді. Мұрнын бет қылды – аузы-мұрнын қан қылды, соққыға жықты. Мұрнын [көкке] көтерді – өзін басқадан артық санады, паңсынды. Мұрын жарды – иісі кең жайылды, аңқиды. Мұрын сіңбіруге мұршасы жоқ – жұмыстан қолы босамады, уақыты болмады. Мұрнын тескен тайлақтай [өгіздей] – жуас, момын. Мұрнын тыржитты [шүйірді] – ұнатпады, жақтырмады. Мұрнының астындағыны көрмеді – ештеңені сезбейді, білмейді, аңқау