тіл
I1. Жан-жануар мен адамның дәм сезетін, үн шығаратын, адамның сөйлейтін ауыз қуысындағы негізгі мүшесі. Киттің тілінің салмағы төрт өгіздің салмағындай (Қожахметов) 2. Сағаттың уақыт мөлшерін білдіріп тұратын көрсеткіші. Қабырға сағатының тілі түнгі төртті көрсетіп тұр (Ақ бидай). 3. ауыс. Соғыс майданында мәлімет алу мақсатымен қолға түсірген әскери тұтқын. Тіл алғыш – айтқанды қалтықсыз орындайтын елгезек. Тіл жетпейді – сөзбен айтып болмайды. Тіл табысты – өзара ұғынысты, түсіністі. Тіл тигізді – жаман сөзбен балағаттады, ұрысты. Тілге ерді – біреудің сөзіне нанды, сенді. Тілге жүйрік – сөзге шешен, шебер. Тілге тиек етті – сөзіне сүйеніш, ойына таяныш жасады. Тілдің майын тамызды [ағызды] – жағымды сөз айтты, шебер сөйледі. Тілі ащы – шайпау, улы тілді, ұрысқақ. Тілі қысқа – тілге, сөзге олақ, шорқақ. Тілі мен жағына сүйенді – әр нәрсені желеу етіп, зар жақтанды. Тілі мірдің оғындай – сөзі уытты, ащы, өткір. Тілі тиді – жаман сөзбен балағаттады. Тілін тартпады – аузына келген сөзін тартынбай айтты, батыл сөйледі. Тілінен бал тамған – сөзі майдай, тілі жұмсақ. Тілінен тапты – өз сөзінен өзі зиян көрді. Тіліңді тарт – сөзді доғар, қысқарт, абайлап сөйле
II
1. Адамдардың бір-бірімен қатынас жасайтын, пікір алысып, өзара түсінісетін құралы, дыбыстық, сөз құрамы мен грамматикалық тәсіл жуйесі. Ұлы Отан сансыз тілде үн қосады (Жамбыл). 2. Айтпақ ойды білдіретін сөз, мәнерлі тіркес. Шешеннің тілі ортақ, шебердің қолы ортақ (Мақал). 3. Ана тілінің заңдылығын, ереже-қағидасын оқытатын арнайы пән. Қазақ тілінен сабақ береді