қату
I1. Кеуіп, қатып-семіп қалу; қатаю. Жегені қат қара нан. 2. ауыс. Бір қалыптан шықпау, өзгермеу. Қатып қалған қағида. 3. ауыс. Тыбыр етпеу, қозғалмау. Зүбайда Қаламүштің бетіне қарап, қатып қалған (Ахтанов). 4. ауыс. Өлу, тыраю. - Сен қата қалсаң, мен қуанар едім (Саин). Қата қалғыр (қарғ ) – өлім келгір, өле қалғыр. Қатқан қазықтай – тіп-тік. Қатқан қара (экспр) -–Ұзындау келген арық адам. Қатып кетті /эмоц/ -– дұрыс болды, жақсы болды
II
1. Температураның төмендеуінен сұйық заттың тоңазып мұзға айналуы. Су қатты, қырау қатты. 2. Қатты суықтан адам денесінің тоңуы; мұздау. Аяздан екі аяғы қатып ңалды (Шүкіров)
III
Сұйық тағамға сүт, айран, сүт қосу. Сүт қатқан шай. Құрт қатқан көже
IV
1. Қатаң, қатал. Қату болсаң, тату боласың (Жылқышиев). 2) Көңіл қалдыратын, қатты. Қату сөз