ақбас
11. (Түрікм. : Красн. , Тедж. , Мары) басын жара қаптап, төсі ісетін түйе ауруы. Биыл а қ б а с п е н ауырған түйе көп болып тұр (Түрікм. , Тедж. ). 2. (Жамб. : Шу, Жам. ) аяғына күш түсіп, тұяғы бүрісе түсетін жылқы ауруы. А қ б а с құндыздықтан түседі де, сол жері іседі (Жамб. , Шу). А қ б а с адамда, малда болады (Жамб. , Жамб. ). 3. (Монғ. ) түйе, жылқының тұяғынан жарып шығатын жара. Түйе а қ б а сы н емдегенде үйді айналдырып бақанмен түртеді (Монғ. ). [Ақбас – бұзаудың басындағы ауру (В. Рад., Опыт..., 1, 130). Қырғызша ақ баш жылқы аяғында болатын ауру (К. Юд., КРС, 38); түр. ақбасма ауру түрі (катаракта) (Тур.-рус. сл., 1977, 36)]
2
(Орал, Чап. ; Қ-орда, Арал; Көкш. : Щуч. , Еңб. ) бидайық тәріздес ащы шөптің бір түрі. Кейде оны «тауықбас» деп те атайды. Бұл жерде ешкі а қ б а с жеп күн көреді Қ-орда. , Арал). А қ б а с шөбі біздің жақта өседі (Көкш. , Щуч. )
3
(Қ-орда: Арал, Қарм. ) ұйтқымалы жаяу боран. Ауық-ауық ішін тартып үйіріп соғып кетсе, ... а қ б а с шаңғытып кетеді (Ә. Нұрп., Курл., 339)