Аномия
Аномия (фр. аnomie – заң, ұйымдасудың жоқтығы) – қоғамның құндылықтар жүйесіндегі түбегейлі дағдарыстарды білдіретін ұғым. Аномия әсіресе өтпелі қоғамдарда жиі кездеседі. Бұрынғы әдетке айналған бағдарлар жаңа талаптарға сәйкес құндылықтармен жылдам ауыстырыла берілмейді. Мұндай қайшылықтар тұлғалар санасында ауытқушылық туғызуы мүмкін.Аномия өзінің төмендегідей белгілерімен анықталады: 1) қалыптасқан құндылықтардың мәнін жоғалтуы салдарынан болатын ретсіздік, нормативтік – баптық вакуум; 2) әлеуметтік үйлесімдіктің жоғалуы, қоғамдағы құндылықтардың жиынтық бейнесіне айналған жеке тұлғалар беделінің жоғалуы; 3) адамдардың жоғары мұраттардан, өмірлік құштарлықтарынан айырылуы; 4) мінез-құлықтағы тұрақсыздық, өзін өзі өлтірудің көбеюі, т.б.
"Аномия" терминін ғылыми айналысқа енгізген француз ғалымы Э. Дюркгейм "Еңбектің қоғамдық бөлінуі" деген кітабында аномия еңбек бөлінісінің бұрмалануы нәтижесінде пайда болады деп тұжырымдайды және оның себебін мамандандыру кезіндегі адамдар арасындағы ынтымақтастық пен үйлесімдіктің жоғалуынан көреді. "Өзін өзі өлтіру" деген еңбегінде Дюркгейм эгоистік, альтруистік және аномиялық суицидтердің түрлерін атап өтеді: шектелмеген тілектер орындалмаған жағдайда адамдарда шешімі жоқ тұйық дағдарыстар пайда болады.
Аномия ұғымын қазіргі әлеуметтануда әрі қарай американдық ғалым Р. Мертон дамытты. Ол аномия мәселесін ауытқушылық әрекетпен байланысты қарастырады. Мұндай әрекет тұлғалық мақсаттарға заңды құралдармен (жолдармен) жете алмайтын жағдайларда қалыптасады.