Архетип
Архетип (гр. аrche – бастау, typos – бейне, образ) - алғашқы бейне, идея, бейненің түпнұсқасы, атасы (прообраз). "Архетип" ұғымы Платон философиясында (ақылмен ғана қабылданатын нәрсе), Августин ілімінде кездеседі, бірақ ол швейцарлық философ, мәдениеттанушы, психолог және психиатр К.Г.Юнгтың "аналитикалық психологиясында" жетекші орын алады, басқаша айтқанда осы терминді ғылымға ол кең енгізді деп айтуға болады. Оның пікірінше, архетиптер – бұл "ұжымдық бейсаналық" жеке тәжірибенің негізінде қалыптасатын емес, мұралықпен берілетін (наследуемое) индивидтердің рухани өмірінің жалпыадамзаттық негізі ретінде қарастырылады. Архетиптер – бейсаналық жеке психикалық белсенділіктің, адам ойлауы мен іс-әрекетін, мінез-құлық жүйесін жалпылама анықтайтын әмбебап үлгілері, мәдени тұлғаның рухани-шығармашылық қазынасын құрастырады. Олар өздерін интуиция, түс көру, мифтерде, жемісті фантазияда (қиялда), елестерде, шығармашылық жасампаздықта, діни рәміздерде т.б. көрсетеді.К.Юнг жасаған архетиптер концепциясы қазіргі мәдениеттану, мәдениет философиясына айтарлықтай ықпал етеді, әрбір халық өз мәдениетін еркін дамытуға мүмкіндік алған кезде архетиптеріне жиі оралады. Мыс. Қазақстанда соңғы жылдары мәдениет пен өнердің әр саласындағы "ұлттық негіздерін жаңғырту" идеясы осымен тұстас, оған "мәдени мұра" бағдарламасы дәлел.