Еуроорталықтық
Еуроорталықтық (евроцентризм) - Еуропа әлемдік мәдениет пен өркениеттің орталығы ретінде қарастырылатын мәдени-философиялық және дүниетанымдық ұстаным. Оның элементтері антикалық дәуірде шықты (жабайы мен эллинді, «тағылық» пен «өркениеттілікті» қарсы қою), «антикалықтан кейінгі» Еуропада пісіп жетілді, еуропалық тарихтың дамуымен бекітіле түсті (крест жорықтары, саяхаттар, ірі географиялық жаңалықтар, колониалдық соғыстар, ғылым мен философияның дамуы және т.с.с.). Еуроорталықтыққа сәйкес Еуропа («Батыс») өзінің тарихи тірегімен, саясатымен, дінімен, мәдениетімен, философия және өнерімен шығыс әлемінің «дұрыс еместігі» мен «жетілмегендігіне» қарсы тұратын бірыңғай және сөзсіз қүндылықты қүрайды. Еуроорталықтықтың күшеюі ортағасырлық кезеңде байқалады, әсіресе христиандық контексте және оның таралуына байланысты. Христиандырылған еуропалықтың ұғымында Шығыс әлдебір алыстанған (алыс) және экзотикалық ретінде заңды түрде кейінгі қатарға кетеді (жатады). Еуроорталықтықтың күшеюі Ағарту дәуірінде де орын алды. Бұл кезеңде прогресс еуропалық өркениеттің әлемнің барлық аймақтарына біртіндеп енуі ретінде қарастырылды. Осы көзқарас еуропалық тарихтың келесі кезеңдерінде де үстем болды, оны Гердер мен Гегель, Вебер мен Шпенглер, Трельч және басқалар да күшейте түсті. Еуроорталықтық ұстанымның белгілі бір нышандары С. Хантингтонның «өркениеттер қақтығысы» және Ф. Фукуяманың «тарихтың ақыры» ілімдерінде де байқалады. Дегенмен бүгінгі таңда еуроорталықтық көзқарастардың сыңар жақтылығын, шектілігін түсіну басым орын алуда.