Логос
Логос (гр. logos- сөз, мағына немесе ұғым)- грек философиясы мен теологиясында ғарышта (космоста) сөзсіз бар, оны басқарушы және оған форма мен мағына беруші құдаи (құдайлық ) себеп. «Логос» терминімен анықталған ұғым сол сияқты үнді, египет және парсы (Иран) философиялық пен теологиялық жүйелерде де бар.Логос идеясы грек ойында (мысль) алғаш рет дәйекті түрде Гераклитте жете зерттеледі. Онда Логос әлемнің тұтастығы, үйлесімділігі, заңға сәйкестігі және өзіне барабарлығы (тепе-теңдігі) үшін жауапты бастама ретінде айтылады. Кейінірек стоиктер логосты бүкіл шындықты (болмысты) қамтитын белсенді рационалды және рухани заң ретінде анықтаған.
Еврей философы Филон Александрийский логос Құдай мен ғарыштың арасындағы делдал (келістіруші), әрі жасампаз күш және адам ақылының Құдайды түсінуге, оның мәнін аңғаруға мүмкіндік беретін күш деп үйретті. Филон мен платониктерге сәйкес, логос әлемде тұрақты және сонымен бірге бұл трансцендентті (тәжірибеден тыс жатқан, ақыд- санамен түсініп білуге болмайтын) құдаи (құдайлық) ақыл. Иоанның Евангелиясында 1- тарауда Иисус Христос Жүзеге асқан Сөз (гр. логос) деп анықталады. Бұл ретте Иисусты логоспен идентификациялау (теңестіру) көнеөсиеттік аян ұғымына және Даналық (Мудрость) адамды Құдайға тартып жақындататын және Құдай сөзімен теңдестірілетін құдаи (құдайлық) күш дейтін иудаизм концепциясына негізделген.
Логос өзінің мазмұнының байлығына байланысты әртүрлі бағыттардағы философияның категориялық аппаратына енді және түрлі- түрлі контекстерде пайдаланылды. Философиялық термин ретінде ол ұғымның, сөздің және мағынаның бірлігін белгілейді (фиксирует) және де сөз бұл ретте фонетикалық тұрғыдан гөрі семантикалық (мәндік) тұрғыда түсініледі, ал ұғым- ауызша (вербально) айтылған ретінде.