Манихейшілдік
Манихейшілдік - ІІІ ғ. Парсыда (Иран) пайда болған діни ілім. Оның негізін қалаушы Мани болды (ілім аты да сондықтан солай аталады). Манихейлік дін дуалистік сипатта. Ол бойынша бүкіл әлемде Жарық (Свет) күштерінің Қараңғылық (Тьма) күштерімен мәңгілік күресі жүріп жатыр. Жарық патшалығы- рухани бастама, барлық жақсылық пен сәттіліктің қайнар көзі ретінде, ал Қараңғылық патшалығы- материалдық бастама, зұлымдықтың, қызғаныштың, жек көрушілік пен мейірімсіздіктің қайнар көзі ретінде қарастырылады.Жарық патшалығын билеушісі әлемді парасатты рухтар- періштелер көмегімен басқаратын Жоғары Тәңірі, Құдай, ал оған әуелден зұлым рухтар- жындар және шайтандармен Албасты (Дьявол) қарсы тұрады.
Сонымен қатар адамда да екі қарама- қарсы бастамалар жарық пен жақсылық- руханилық (жан) және қараңғылық пен қастық- материалдық (дене) қосылған. Жан дененің абақтысына қамалған және өз уақытына дейін онда зарығуға мәжбүр болады.