Номинализм
Номинализм (лат. nomina–аттар, nominalis–атауларға, аттарға қатысты) – ортағасырлық батыстық философиядағы схоластика бағытының ішіндегі ағымның бірі. Ол реализмге қарсы шықты және айтарлықтай оған реакция (жауап) ретінде пайда болды. Бұл екеуінің арасындағы айтыс (күрес) «жалпы ұғымдар реалды тіршілік ете ме, жоқ па?» деген мәселенің төңірегінде жүрді, басқаша айтқанда «жалпы туралы дау» - «универсалийлер туралы дау» деп аталды.Номинализмді жақтаушылар шын тіршілік ететін – нақты заттар, ал олардың жалпы ұғымдары (универсалийлері) сол заттардың атаулары деп есептеді. Мәні бойынша номинализм «таза идеяларды» терістеп, нақты тіршілік ететін материалды заттар – «индивидуумдар» деп тұжырымдайтын Аристотель іліміне жақын. Номиналистер пікірінше, заттар сезімдік тәжірибе арқылы қабылданады, таныла алады және универсалийлер заттарға дейін емес, олардан кейін жүреді. Ерте батыс-еуропалық схоластикада номинализмнің көрнекті өкілі Росцелин болды. Ансельм Кентерберийскінің және басқа схоластардың оған қарсы шығуынан номинализм және реализм арасындағы ұзақ полемика басталды.
Әлбетте номинализмнің екі түрін ажырату қабылданған – шеткі (крайний) және байсалды (умеренный). Біріншінің өкілдері жалпының (общее) тек ақылдан тыс қана емес, тепті оның (ақылдың) өзінде бар болу мүмкіншілігін жоққа шығарады, ал екіншінің өкілдері – оның (жалпының) ақылдан тыс болуын жоққа шығарады (бұларды концептуалистер деп атайды). Бірақ осылардың арасында айқын айырмашылық пен қарама-қарсылық болған жоқ.
Батыстық схоластикада номинализмнің көрнекті жақтаушылары П. Абеляр, У. Оккам, Ж. Буридан және т.б.