Оптимизм және пессимизм
Оптимизм және пессимизм (лат. optimus – ең жақсы, pessimus – ең жаман) –екі қарама-қарсы дүниетанымдық позициялар (көзқарастар) және құндылығы мен даму бағытын анықтау көзқарасы тұрғысынан шындыққа қатынастың екі амалы (тәсілі).Оптимизм игіліктің - зұлымдылықтан, әділеттіліктің - әділетсіздіктен салтанат құратындығына сенімділікке, адам және қоғамды жетілдіруге сенушілікке, гуманизмнің түпкі жеңісіне сенуге негізделген. Оптимистік позицияға шат (жарқын) дүние тану жөніндегі түсінік, өз күштеріне сенушілік және жақсы болашаққа үміт және т.с.с. тән. Сондықтан бұл позиция тұлғаның іскерлік қабілеттерін, өмір сүйетін, құлықтылы және жауапты жүріс-тұрысын дамыту үшін шығармашылық және жемісті негіз болып саналады.
Пессимизм, керісінше, бұл дүниеде, әлемде зұлымдық басым, ал адам қазірде (бүгінде) қайғы-қасіреттер мен азаптарға килігеді және болашақта ешқандай жақсаруға үміттене алмайды. Бұл позицияға оқиғалар жүрісі әрқашанда жаманшылық бағытта дамиды, әлемде қиыншылықтан шығу жоқ, ал адам тағдырына үмітсіздік тән деген пікірлер сипат.
Егер бірінші (оптимистік) позиция қоғамдық тұрғыдан әлеуметтік және құлықтылық прогресспен тығыз байланысты және тарихи көтерілетін таптарға тән болса, ал екінші,пессимистік, - қоғамдық қатынастардың күйреуімен және үлкен әлеуметтік топтардың тарихи перспективаны жоғалтумен байланысты.