Позитивизм
Позитивизм (лат.positivus – оң, жағымды) – ХІХғ. 30-40 жылдары дүниеге келген философиялық бағыт. Оның өкілдерінің пікірінше, философия өте-мөте (аса) ғылыми таныммен шектелуі керек, материализм, идеализм т.б. философиялық мәселелердің қажеті жоқ. Нағыз философия тек нақты жағымды (позитивтік, яғни ғылыми) фактілерді зерттеуі керек, ғылымның әдіснамасына (методологиясына) айналуы керек: «Метафизика (философия − Қ.З.) жоғалсын, физика жасасын!» (О. Конт). Бұл бағыттың негізін қалаушы француз философы О. Конт болды.Позитивизмнің эволюциясында (дамуында) үш кезең бөлінеді:
- «бірінші» (классикалық) позитивизм (О. Конт, Г. Спенсер, Д.С. Милль);
- «екінші» позитивизм (немесе махизм және эмпириокритицизм – Э. Мах, Р.Авенариус, А. Пуанкаре);
- Неопозитивизм («үшінші» форма деп есептелінеді және оның өзінің ішінде аналитикалық, логикалық, лингвистикалық, семантикалық т.б. тармақтары бар. Олар негізінен ғылым тілін талдаумен айналысады. Негізгі өкілдері: М. Шлик, О. Нейрат, Р. Карнап, Я. Лукасевич, Б. Рассел, Л. Витгенштейн, т.б.).
Позитивизмнің қазіргі версиясы ретінде постпозитивизмді айтады. Басты проблемасы – ғылыми білімнің динамикасы, яғни өсуі мен дамуы. Негізгі өкілдері: К. Поппер, И. Лакатос, С. Тулмин, Т. Кун, П. Фейерабенд, М. Полани, Джер. Холтон, т.б.