Структурализм
Структурализм (лат. structura – құрылым, орналасу, рет) – мәдениетті жете түсінудің нақты-ғылыми және философиялық әдіснамасы, методологиясы. Алғашқыда лингвистикада, әдебиеттануда, антропологияда қалыптасты (ХХ ғ. бірінші жартысында), кейін мәдениеттің басқа салаларына да ауысты (тарих, этнография, т.б.), сөйтіп 1950-1960 ж.ж. жалпыгуманитарлық әдіснамаға айналды. Бірақ 1960 жж. аяғында бұл бағыттың ішінде «шайылу» («размывание»), сынау және өзін сынау процесі өтіп, соның нәтижесінде постструктурализм пайда болды.Структурализмнің ерекшеліктері құрылымдық тәсілді, модельдеуді, семиотика элементтерін пайдалануда жатыр. Оның зерттеу объектісі, нысанасы – белгілер жүйесінен құрастырылған мәдениет: тіл, ғылым, өнер, мифология, салт-дәстүр, мода, жарнама және т.б. Осы бағыттың қалыптасуы швейцарлық лингвист (тіл білімінің маманы) Ф. де Соссюрдың «Жалпы лингвистика курсы» атты еңбегінің шығуымен байланыстыралады. Оның идеялары құрылымдық лингвистиканың әртүрлі мектептерінде қабыл алынды және әрі қарай дамытылды. (Прагалық лингвистикалық үйірме, Копенгагендік глоссематика, американдық дескриптивтік лингвистика). Француз К. Леви-Стросс еңбектері бұл бағытты жаңа дәрежеге көтерді. Негізгі өкілдер: Р.Барт, М.Фуко, Ж.Лакан.
Структурализм адам санасы мен әлемнің қатынасын жанастыратын (байланыстыратын) мәдениеттің жасырын заңдылықтарын, терең пластарын (қабаттарын) табуға, адам санасының өзінің суверендігі (тәуелсіздігі) туралы пікірлерінің бұлдырлығын (иллюзорность) көрсетуге тырысты. Еуропалық философияның бірқатар дәстүрлі ұғымдарын қайта қарады. Алдымен бұл классикалық философиядағы субъект ұғымын сынаумен байланысты болды. Ф.Ницшенің философиясына сүйеніп («Құдай қайтыс болды»- «Бог умер»), «Адамның ақыры», «Автордың өлімі» концепциясын ұсынды («Конец Человека», «смерть Автора»).