Упанишадтар
Упанишадтар (санскр. упанисад – ұстаздың аяғында [оқыту кезінде] отыру) – индуизмнің көне қасиетті кітаптары – ведаларды түсіндіретін мәтіндер. Олардың (уп.) 200 – ден астамы сақталған (дәл саны белгісіз), қазіргі зерттеушілер 123 шынайы (подлинные) деп есептейді, бірақ басқа тізім бойынша оның 108-і ғана ведалық мектептерге жатады, қалғандары «сектанттық» деп аталады. Упанишадтар өлеңдер және проза түрінде б.д.д.VIIIғ. немесе IYғ. бастап б.д.XVIғ. дейін құрастырылған және бастапқыда ауызша таратылған. Олар (Упанишадтар) ведалық діни дәстүрдің соңғы стадиясын білдіреді, осыған байланысты упанишадтарға негізделген ілім веданта («қорытынды, ведалардың аяқталуы») деп аталады.Упанишадтар діни – философиялық жүйелер (даршандар) үшін негіз болған ілімдер өз бастауларын алатын алғыфилософиялық (предфилософские) шығармалардың рөлін атқарды. Негізгі идеялар упанишадтарда даналардың аттарынан баяндалады, белгілі индолог В.Рубен олардың ішінен кем дегенде 109 адам реалды персонаждар деп есептейді.
Мәтіндер көнеүнділік қоғамда философиялық рефлексияның (мағыналаудың) басталуын қуаландырады. Олардың мазмұны әдеттегі философиялық мәселелер бойынша әңгімелерді баяндау ретінде өрбиді: уақыт пен кеңістікте үнемі өзгеретін заттардың артында тұратын шынайы реалдылық туралы, адамның мәні және адамның бірлігі туралы, Брахман немесе Атман деп аталатын жоғары реалдылық туралы, абсолютті танудың жолдары туралы және с.с.
Алғаш рет упанишадтар 1656ж. жазылған болатын (Сұлтан Дара Шакох санскрит тілінен бес упанишадтарды фарсы (перс.) тіліне аударуға тапсырма берген). 1801-1802ж.ж. олар латын тіліне, ал бүгінгі күнге қарай еуропалық тілдердің көпшілігіне аударылды.