Факт
Факт (лат.factum – істелген, жүзеге асқан) - әдеттегі мағынада факт «оқиға», «құбылыс» ұғымдарының синонимі болады. Факт – бұл адам қызметінің немесе танымының объектісі болатын реалдылықтың (шындықтың) фрагменті (бөлшегі).Әлемдегі оқиға ретіндегі факт ұғымынан ғылыми факт ұғымын айыру керек. Ол туралы екі көзқарас бар. Біріншісіне сәйкес, ғылыми факт теориялық қағидалардан радикальды айырылысады (отличается). Фактілер қорытындылардың, гипотезаларды құрудың негізінде жатады, сол сияқты білімді тексеру үшін (верификация немесе фальсификация) материал болады. Екінші пікірге сәйкес, ғылыми факт теорияның тілінен принципиалды бөлінбейді, себебі ең қарапайым суреттеудің өзі қорытынды болады (фактіні суреттейтін сөйлемге бақылаудың шарттары да, байқаушы құралдардың ерекшеліктері де, объекттің ерекшілігі де, бақылаушының сипаттамалары да кіреді); сонымен фактіні белгілеудің өзі (фиксация) оны белгілі бір теорияға апарады.
Қазіргі гуманитарлық және әсіресе тарихи танымда фактіні тарихи – мәдени қайта құруда (реконструкция) белгілеу проблемасы дәстүрлі амалдарды қайта мағыналаудың пайдасына шешіледі. Мәдениет пен тарих фактілері тұйықталған (оңашаланған) емес, өздерінің әртүрлі қасиеттерін (тек қорытындылауда ғана емес) басқа тарихи және қазіргі оқиғалар мен фактілермен қатынаста (байланыста) ашатын деп қарастырылады.