Құдай
Құдай - діни ілімдер мен түсініктерде аса құдіретті, табиғаттан тыс, бүкіл әлемді жаратушы және басқарушы күш; Исламда - Алла, иудаизмде- Яхве, христиандықта - Қасиетті Үштік (священная Троица-Құдай-әке, Құдай-ұл және Қасиетті Құдай - рух). Монотеистік діндер өз негізін іздеп, ежелгі дәстүрді жалғастырғысы келді. Бірқұдайлық сенім көпқұдайлық жүйеден өзін мәдени жоғары деп санады.Монотеистік жүйені философиялық негіздеу алғашқы антиктік дәуірден бастау алады. Аристотельдің әлемнің түпкі қозғаушы күші туралы ілімі (Перводвигатель) бірқұдайлық идеяны жан-жақты негіздеу болып табылады. Жаңа заманда түпкі себеп және жаратушы идеясы қолданбалы ғылымдар нәтижелері ауқымында қарастырылады (әлемдік тәртіпті бастапқы қалыптастырушы және реттеуші деп есептеу - Декарт, Ньютон). ХVІІІ ғ. Құдай идеясы этикалық принцип ретінде, адамгершілік кепілі түрінде негізделеді (Вольтер, Кант). ХІХ ғ. бастап Құдай түсінігі болмыстық (онтологиялық) принцип ретінде қарастырыла бастайды (мыс., Гегельдің абсолюттік рухы).
Жаңа заманда Құдай идеясын бекерге шығаратын атеистік немесе скептик (күмәндану, сенбеу) бағыттар да қалыптаса бастайды (француз ағартушылары, Фейербах, Маркс, Ницше, Фрейд, Фромм, т.б.). Алайда ХХғ. Құдай идеясы қайта жаңғырылып, рухани бастау, тіршілік мағынасы, ғарыш және тылсым дүниемен айрықша қатынас сияқты рәміздік мағыналарға ие бола бастады.