Әлем картинасы
Әлем картинасы (әлем суреті) – тарихи кезеңдерді мәдени типология бойынша бейнелеу үлгілеріне қатысты ұғым. Неміс мәдениет тарихшысы Р.Гвардини "Жаңа заманның ақыры" атты кітабында әлем картинасы жөнінде өзінің концепциясын ұсынды. Ол адамзат тарихын үш кезеңге (антиктік, ортағасырлық және Жаңа Замандық) бөледі.Антиктік адам, деді ол, әлемнің сыртына шықпайды, оны ішінен суреттейді. Адам әлемде өзін еркін сезінеді, антиктік адам үшін әлем құдайылық бастаудан құралады. Адам әлемде өмір сүргені тәрізді, әлем де адамның ішінде болады.
Ортағасырларда әлем картинасы, Гвардини бойынша, мүлдем өзгеріп кетеді. Құдай әлемді жаратқанымен, одан тыс тұр. Адамдық болмыстың тірегі осы Құдайға жету жолымен айқындалады. Ортағасыр адамы әлемнің символикалық бейнесін қалыптастырды.
Жаңа заман суреті, философ бойынша, 17 ғ. таман қалыптасады. Ғылым мәдениеттің дербес саласы ретінде діни бақылаудан босанады. Саясат саласында Макиавелли (Италия), заң саласында Т.Гоббс (Англия) идеялары дүниеге келді. Дж. Бруно (Италия) жаңалықтары негізінде шексіз әлемдер түсінігі қалыптасады, бұл Жердің әлем орталығы болудан қалуына әкеледі. Дүниелік болмыстың ақыры туралы библиялық эсхатологиялық ілім күмәнға алынады. Осыдан келіп адам жер бетіндегі тірегінен айырылады, ол өзіне өзі шексіз еркіндік жариялайды. Адам өзін-өзі абсолютты құндылық деп есептейді, әлем жаратылған дүние болудан қалып, "табиғатқа" айналады, адам өзін оның иесімін деп жариялайды. Бұл адамдық құлдырауға әкеледі. Қазіргі заманда адам әлеммен қайта тұтасуға ұмтылады және осы үшін жаңа діни мағына іздейді.