Түрікше-қазақша сөздік — Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi Sözlüğü
el
Iis.
1. Бөтен, бөгде, жат, бейтаныс, басқа адам
El evi — Басқа біреудің үйі
2. Ел, туған жер
Yabancı ellerde — Жат жерде, бөтен елде
3. Жұрт, ел-жұрт, халық, қауым
ele güne karşı — көпшіліктің көзінше, ел-жұрттың алдында
II
is.
1. Қол
Elini cebine atmak — Қолын қалтасына салу
El sıkışmak — Қол алысу, амандасу
2. mec. Амал, құрал, жол
Kardeşimin eliyle arkadaşıma mektup yolladım — Бауырымның көмегімен досыма хат жолдадым
3. Меншік, иелік
Elden çıkarmak — Қолдан шығару, уысынан кету
Elimdeki bütün parayı bu eve yatırdım — Қолымдағы бүкіл ақшаны осы үйге салдым
4. Мәрте, рет
5. (ойында) Кезекті жүріс
Şimdi el bende — Енді жүріс кезегі менде
6. Билік, ықпал, ырық
Bu topraklar düşman elinden kurtarıldı — Бұл жер жаудың қолынан азат болды
7. Тұтқа, сап
Kapı eli — Есіктің тұтқасы
8. s. Қолдан істелген, қол еңбегімен жасалған
el açmak — 1) қол жаю, тілену, сұрамсақтану. 2) кіріптар болу, жалынышты болу, қолына қарау
el altında — қолының астында, жақын жерде
el altından — жасырын, көрсетпей)
bir işe) el atmak — 1) басқаның ісіне килігу, араласу. 2) бір іске кірісу, орындауға атсалысу
el değmemiş — 1) қол тимеген, қолданылмаған. 2) пәктігі бұзылмаған, бүлінбеген
el etek öpmek — 1) бір істі істету үшін жалынып-жалбарыну, жалынып сұрау. 2) жағымпаздану, жарамсақтану, жалбақтау
el etmek — біреуді саусағын шошайтып қасына шақыру
el kadar — кішкентай, титтей, құрттай:
El kadar çocuk — Титтей бала
el katmak — 1) килігу, кірісу. 2) көмектесу, жәрдем беру
el öpmek — қолынан сүю — қарт я құрметке лайық кісілердің оң қолының үстін алдымен ерінге, сосын маңдайға тигізу
el pençe divan durmak — құрмет көрсетілген адамның алдында қолды айқастырып тік тұру
el sürmemek — қол тигізбеу, тимеу, жанаспау
el uzatmak — қол ұшын беру, көмек көрсету
el üstünde tutmak — алақанға салу, сый-сияпат, құрмет жасау
el vermek — қол ұшын беру, қолғабыс ету, жәрдемдесу
elde etmek — 1) қолы жету, ие болу, иелену. 2) уысында ұстау, уысынан шығармау, еркіне жібермеу
elden çıkarmak — иелігіндегі затты сату, саудалау
elden çıkmak — (меншігіндегі зат) сатылу
elden gelmemek — қолдан келмеу, істей алмау
ele almak — қолға алу, іске кірісу
ele avuca sığmamak — 1) сөз тыңдамау, бағынбау, дегеніне мойын ұсынбау, көнбеу. 2) еркелеу, еркінсу, шолжандау
ele geçirmek — 1) қолға түсіру, ұстау, устап алу. 2) иелену, иемдену, меншіктеу
ele vermek — тұтқындату, ұстатып жіберу, қамату
eli alışmak — 1) қолы үйрену, машықтану, дағдылану. 2) әдетке, дағдыға айналдыру
eli ayağı düzgün — қол-аяғы түзу, кемтар, жарымжан емес
eli boş dönmek — құр алақан қайту, ойлағаны жүзеге аспай кейін қайту
eli boş gelmek (veya gitmek) — құр алақан, қолы бос келу (я кету)
eli işe yatmak — қолынан іс келетін, шебер, ісмер болу
eli kolu bağlı kalmak — қол-аяғы байланып қалу, амалы құру, қолынан ештеңе келмеу
elinden bir iş gelmemek — қолынан ештеңе келмеу, дәрменсіздіктен ештеңе істей алмау я ештеңеге ебі болмау
elinden bir kaza çıkmak — күтпеген жерде біреуді жазым қылу я майып қылу
elinden geleni ardına (arkasına) koymamak — қолынан келгенше барлық зұлымдықты істеп бағу
elinden geleni yapmak — қолынан келгенше, мүмкіндігінше жасау, өз әлінше қимылдау
elinden gelmek — қолынан келу, істей алу
elinden kurtulmak — қолынан босану, қашып құтылу
elinden tutmak — қолынан жетелеу, көмектесу, сүйемелдеу
eline bakmak — қолына қарау, біреуге кіріптар, тәуелді болу
eline düşmek — 1) бағынышты, тәуелді болу, еркінен айрылу. 2) қолға түсу, тұтқындалу. 3) қолға қарау, кіріптар болу
elini ayağını kesmek (veya çekmek) — 1) қол-аяғын тыю (я тарту) — бас сұкпау, барыс-келісті доғару, келмей кету. 2) араласпау, кіріспеу
elini ayağını öpeyim — қол-аяғынды сүйейін — аяғыңа жығылайын, тізе бүгіп, кешірім сұраймын мағынасында айтылады
elini sıcak sudan soğuk suya sokmamak — қолын ыстық судан суық суға сұқпау, қолын жылы суға малып отыру, үй ішінде ешқандай жұмысқа қолын тигізбеу
elini uzatmak — қол ұшын беру, қолғабыс ету, көмек көрсету
elinin hamuruyla erkek işine karışmak — (әйелдер үшін) қолының қамырымен еркек ісіне араласу, қолынан келмейтін іске кірісу, араласу
ellerin dert görmesin — "Құдай тілеуіңді берсін, мақсатыңа жет, ойындағы орындалсын" мағынасындағы жақсы тілек
1. Бөтен, бөгде, жат, бейтаныс, басқа адам
El evi — Басқа біреудің үйі
2. Ел, туған жер
Yabancı ellerde — Жат жерде, бөтен елде
3. Жұрт, ел-жұрт, халық, қауым
ele güne karşı — көпшіліктің көзінше, ел-жұрттың алдында
II
is.
1. Қол
Elini cebine atmak — Қолын қалтасына салу
El sıkışmak — Қол алысу, амандасу
2. mec. Амал, құрал, жол
Kardeşimin eliyle arkadaşıma mektup yolladım — Бауырымның көмегімен досыма хат жолдадым
3. Меншік, иелік
Elden çıkarmak — Қолдан шығару, уысынан кету
Elimdeki bütün parayı bu eve yatırdım — Қолымдағы бүкіл ақшаны осы үйге салдым
4. Мәрте, рет
5. (ойында) Кезекті жүріс
Şimdi el bende — Енді жүріс кезегі менде
6. Билік, ықпал, ырық
Bu topraklar düşman elinden kurtarıldı — Бұл жер жаудың қолынан азат болды
7. Тұтқа, сап
Kapı eli — Есіктің тұтқасы
8. s. Қолдан істелген, қол еңбегімен жасалған
el açmak — 1) қол жаю, тілену, сұрамсақтану. 2) кіріптар болу, жалынышты болу, қолына қарау
el altında — қолының астында, жақын жерде
el altından — жасырын, көрсетпей)
bir işe) el atmak — 1) басқаның ісіне килігу, араласу. 2) бір іске кірісу, орындауға атсалысу
el değmemiş — 1) қол тимеген, қолданылмаған. 2) пәктігі бұзылмаған, бүлінбеген
el etek öpmek — 1) бір істі істету үшін жалынып-жалбарыну, жалынып сұрау. 2) жағымпаздану, жарамсақтану, жалбақтау
el etmek — біреуді саусағын шошайтып қасына шақыру
el kadar — кішкентай, титтей, құрттай:
El kadar çocuk — Титтей бала
el katmak — 1) килігу, кірісу. 2) көмектесу, жәрдем беру
el öpmek — қолынан сүю — қарт я құрметке лайық кісілердің оң қолының үстін алдымен ерінге, сосын маңдайға тигізу
el pençe divan durmak — құрмет көрсетілген адамның алдында қолды айқастырып тік тұру
el sürmemek — қол тигізбеу, тимеу, жанаспау
el uzatmak — қол ұшын беру, көмек көрсету
el üstünde tutmak — алақанға салу, сый-сияпат, құрмет жасау
el vermek — қол ұшын беру, қолғабыс ету, жәрдемдесу
elde etmek — 1) қолы жету, ие болу, иелену. 2) уысында ұстау, уысынан шығармау, еркіне жібермеу
elden çıkarmak — иелігіндегі затты сату, саудалау
elden çıkmak — (меншігіндегі зат) сатылу
elden gelmemek — қолдан келмеу, істей алмау
ele almak — қолға алу, іске кірісу
ele avuca sığmamak — 1) сөз тыңдамау, бағынбау, дегеніне мойын ұсынбау, көнбеу. 2) еркелеу, еркінсу, шолжандау
ele geçirmek — 1) қолға түсіру, ұстау, устап алу. 2) иелену, иемдену, меншіктеу
ele vermek — тұтқындату, ұстатып жіберу, қамату
eli alışmak — 1) қолы үйрену, машықтану, дағдылану. 2) әдетке, дағдыға айналдыру
eli ayağı düzgün — қол-аяғы түзу, кемтар, жарымжан емес
eli boş dönmek — құр алақан қайту, ойлағаны жүзеге аспай кейін қайту
eli boş gelmek (veya gitmek) — құр алақан, қолы бос келу (я кету)
eli işe yatmak — қолынан іс келетін, шебер, ісмер болу
eli kolu bağlı kalmak — қол-аяғы байланып қалу, амалы құру, қолынан ештеңе келмеу
elinden bir iş gelmemek — қолынан ештеңе келмеу, дәрменсіздіктен ештеңе істей алмау я ештеңеге ебі болмау
elinden bir kaza çıkmak — күтпеген жерде біреуді жазым қылу я майып қылу
elinden geleni ardına (arkasına) koymamak — қолынан келгенше барлық зұлымдықты істеп бағу
elinden geleni yapmak — қолынан келгенше, мүмкіндігінше жасау, өз әлінше қимылдау
elinden gelmek — қолынан келу, істей алу
elinden kurtulmak — қолынан босану, қашып құтылу
elinden tutmak — қолынан жетелеу, көмектесу, сүйемелдеу
eline bakmak — қолына қарау, біреуге кіріптар, тәуелді болу
eline düşmek — 1) бағынышты, тәуелді болу, еркінен айрылу. 2) қолға түсу, тұтқындалу. 3) қолға қарау, кіріптар болу
elini ayağını kesmek (veya çekmek) — 1) қол-аяғын тыю (я тарту) — бас сұкпау, барыс-келісті доғару, келмей кету. 2) араласпау, кіріспеу
elini ayağını öpeyim — қол-аяғынды сүйейін — аяғыңа жығылайын, тізе бүгіп, кешірім сұраймын мағынасында айтылады
elini sıcak sudan soğuk suya sokmamak — қолын ыстық судан суық суға сұқпау, қолын жылы суға малып отыру, үй ішінде ешқандай жұмысқа қолын тигізбеу
elini uzatmak — қол ұшын беру, қолғабыс ету, көмек көрсету
elinin hamuruyla erkek işine karışmak — (әйелдер үшін) қолының қамырымен еркек ісіне араласу, қолынан келмейтін іске кірісу, араласу
ellerin dert görmesin — "Құдай тілеуіңді берсін, мақсатыңа жет, ойындағы орындалсын" мағынасындағы жақсы тілек