yapmak
-ar (-i )1. Жасау, істеу, қылу, ету
Büyük bir iş yapmak — Үлкен жұмыс істеп тастау
Yeniden yapmak — Қайта жасау, қайта істеу
2. Салу, құру, жасап шығару
Resim yapmak — Сурет салу
Ev yapmak — Үй салу, үй тұрғызу
3. Дайындау
Dersini yaptı — Ол өзінің сабақтарын дайындады
Yemek yapmak — Ас дайындау
4. Жөндеу, қираған, бүлінген затты қалпына келтіру
Bu saatçi saatimi yapmadı — Бұл сағатшы сағатымды жөндей алмады
5. Себеп болу, түрткі болу, тудыру
Durgun sular sıtma yapar — Ақпайтын тоспа сулар безгек ауруының тууына себеп болады
6. Орындау, жүзеге асыру (өтінішті т. б.). Arkadaşım on dakika içinde istediğimi yapmıştı. Досым он минутта өтінішімді орындады
7. Ретке келтіру, оңдау
Yatak yapmak — Төсек салу
Yolu yaptılar — Жолды жөнге келтірді
8. Айналысу, шұғылдану
Spor yapmak — Спортпен айналысу
Tarım yapmak — Ауыл шаруашылығымен айналысу
9. Қылу, ету
Hasta yapmak — Ауру қылу
Zengin yapmak — Бай қылу, байыту
10. Дәрет сындыру
Çocuk altına yaptı — Бала астына жіберіп қойды
11. Үйлендіру, күйсуге беру
Bu kızı sana yapacağım — Бұл қызды саған күйеуге беремін
12. Істеу, әрекет ету
Doğru yaptın — Сен дұрыс істедің
İyi yapmıyorsun — Сен дұрыс жасап тұрған жоқсың
13. Оқу, білім алу
Öğrenimi Fransada yaptı — Ол Францияда білім алды
14. Оқуын оқыту, мамандыққа баулу
Doktor yapmak — Дәрігердің оқуын оқыту
Terzi yapmak — Тігіншінің оқуын оқыту, тігіншілікке баулу
15. Болу
Bu kış çok soğuk yaptı — Бұл қыс өте суық болды
16. Көмекші етістік қызметінде жұмсалады
Bayram yapmak — Мейрамдау, тойлау
Tesir yapmak — Әсер ету, ықпал жасау
17. Шақырым, миля т. б. сөздермен тіркесіп: Басып өту, жүріп шығу
Uçak beş bin kilometre yaptı — Ұшақ бес мың шақырым ұшып өтті
yapma! yapmayın! yapmayınız! — 1) тиме, істеме: Yapma çocuğum, saat bozulur! — Тиме, балакай, сағатты бұзасың! 2) мүмкін емес, адам нанғысыз (таңдану мағынасында): Onca yolu iki saatte almışlar. — Yapma! — Сонша жолды екі сағатта басып өтіпті. — Мүмкін емес!
yapmadığını bırakmamak (veya koymamak) — істемеген жамандығы қалмау, қолынан келген барлық жамандықты істеу