желі
Iзат. кәс. Қазақ үй керегесінің әрбір ағашы. Керегенің әрбір ағашы ж е л і деп аталады. Оның ең ұзыны – ерісі, одан қысқалауы – балашық, ең қысқасы – сағанақ (Ә. Тәжімұратов, Шебер., 25). Мәселен, сегіз қанат киіз үйге барлығы 256 керегелік ағаш кетеді. Әрбір ағаш ж е л і деп аталады (Қаз. тіл. жерг. ерекш., 187).
II
Желі қазық. Желіге қағылатын мықты қазық. Ж е л і қ а з ы қ көбінесе қайыңнан жасалады (Шаңырақ, 104). Желі сабақтар. биол. Өсімдіктердің жерде төселіп жатқан ұзын сабақтары. Өсімдіктің жер беті мүшесі – сабақтың түрлері көп. Олар: көген сабақтар, ж е л і с а б а қ т а р, өрмелегіш сабақтар, шырмалғыш сабақтар т.б. (Ботаника, 6). Желі тартар. этногр. Күйеудің қалыңдыққа ұрын барған кезінде күйеуден алынатын кәде. Ж е л і т а р т а р өсіп-өнудің, өркендеудің символы ретінде ерекше құрметтелген (Қаз. этнография., 2, 302). Желі тартты. а). Екі қазыққа арқанды кере тартты. Күн қағу ғой бүгін, ыссы болмаса, ж е л і т а р т п а й м ы з (М. Мәжитов, Аманғали, 58). ә) ауыс. Бір нәрсеге жол салынды, негізі қаланды. Осы әдіспен қоғамдық сана өрісіне де ж е л і т а р т ы л д ы (Қ. Толыбаев, Бабадан., 151).