көңіл
Көңілге алғау [алқау] салды. жерг. Көңіліне салмақ түсірді, көңіліне ауыр тиді. Сапарымыздың жүрекке салмақ түсіріп к ө ң і л г е а л ғ а у с а л а т ы н ауыр кезеңі енді басталғандай (Қ. Жұмаділов, Таңғ. дүние, 552). Батпаған емес-ау, табалағандай болып, ағайын к ө ң і л і н е а л қ а у с а л ы п қайтпекпін деген (Е. Рахимов, Тентек келін, 49). Көңілге түйгіштік. Естігенін есіне сақтаушылық, көңілге түйіп алушылық. Шығармасына материа л жинаушы жазушының байқағыштық, к ө ң і л г е т ү й г і ш т і к қасиетін анықтап білу – әдебиеттану ғылымының бір саласы ғой (Қаз. әдеб., 15. 12. 1972, 3). Көңіл сұраушы. Науқастың көңілін сұрай келген адам. – К ө ң і л с ұ р а у ш ы ғ а келме деп қалай айтамыз – деп ол сыңғырлай күлді (Э. Төреханов, Алматыда., 372). Көңілі алағаржақтанды [алағаржақ тартты]. Көңілі алабұртты, қобалжыды, дегбірі қашты. Әлденеден к ө ң і л і а л а ғ а р ж а қ т а н ы п, жүрегі өрекпіп, дөңбекшіп шықты (Т. Әлімқұлов, Сырлы наз, 7). «Бұл қайдан жүр?» – деп не істерін білмей к ө ң і л і а л а ғ а р ж а қ т а н ы п тұрғанда жігіт қасына жетіп келді (Қ. Ботбай, Егіз., 143). Шәуке кеше ат шалдырған қара кемерге келгенде, к ө ң і л і а л а ғ а р ж а қ т а р т т ы (Т. Әлімқұлов, Сырлы наз, 222). Көңілі бірленді. Көңілі орнына түсті, көңілі жай тапты. – Малымыз алдымызда, к ө ң і л і м і з б і р л е н д і ғой әйтеуір (М. Қаназов, Ақ тайлақ., 125). Кейін к ө ң і л і м б і р л е н г е н кезде күлкім келіп жүрді (М. Қаназов, Арна, 114). Көңілі бітейді. Көңілі орнына түсті, жайланды. Жібек бірер күн шошып ұйықтай алмай жүрді де, қорықтық құйған соң, к ө ң і л і б і т е й і п түзеліп кетті (Ә. Сараев, Тосқауыл, 64). Көңілі тоғайды. Көңілі орнына түсті, риза болды. Інісі келгелі к ө ң і л і т о ғ а й ы п, қалбалақтап жүр (Жұлдыз, 1970, №8, 80). Дүйсен қарт іштей өзіне-өзі разы боп, к ө ң і л і әлденеге т о ғ а й ы п қалды (Жалын, 1973, №1, 72).