теңіз
Теңіз арыстаны. зоол. Ескекаяқтылар тобына жататын, ірі денелі теңіз жануары. Олардың негізгі тағамы – балық. Т е ң і з а р ы с т а н д а р ы көктем мен жазда Калифорния жағалауларында, Жапон теңізі аралдарында мыңдап жатақтар құрады (Су асты. тіршілік, 93). Теңіз жұмыртқасы. бот. Марқакөл жағалауындағы қойнау-қойнауларда өсетін, тамыры жоқ, домалақ өсімдік. Айтпақшы, олар осы қойнаудан «т е ң і з ж ұ м ы р т қ а с ы » деп аталатын домалақ, тамыры жоқ, майлы сұйық нәрседен тұратын өсімдік тапқан. Жергілікті тұрғындар осы өсімдікті ауырған жерлеріне жағып, ревматизмнен емделеді екен (Марқакөл, 38). Теңіз жыланы. зоол. Теңіз суларында тіршілік ететін, екі жағы жабысыңқы, жалпақ құйрықты, аса улы ала жылан. Т е ң і з ж ы л а н д а р ы н ы ң бәрі жемін уымен өлтіріп, балықтарды және басқа да теңіз жануарларын қорек етеді (Су асты. тіршілік, 68). Теңіз кептері. зоол. Кептердің теңіз жағасында тіршілік ететін түрі. Бұлар қоқиқаз, бірқазан, ақ құтан, т е ң і з к е п т е р і, сарыторғай, қызыл аяқ балшықшы, шыпылдақ және басқалар (Қорғалжың, 23). Қоқиқаз, т е ң і з к е п т е р і, бізтұмсық, бірқазан, шүрілдек, басқа да құстар еш өзгеріссіз біздің заманымызға дейін жетті (Қорғалжың, 44). Теңіз қарлығашы. зоол. Теңіз жағалауларында тіршілік ететін, құйрығы айыр, тұмсығы қызыл құс. Орыстың натуралист жазушысы С.Т.Аксаков оларды т е ң і з қ а р л ы ғ а ш ы немесе қызылтұмсық деп атайды (Қорғалжың, 80). Теңіз құндызы. зоол. Теңіз молюскаларымен қоректенетін, терісі бағалы жануар; калан. Т е ң і з қ ұ н д ы з ы н ы ң терісі жұмсақтығымен, биязылығымен, беріктілігімен, қалыңдығымен, әдемілігімен ерекшеленеді (Лен. жас, 24.10.1985, 4). Т е ң і з қ ұ н д ы з ы терісінің өте айрықша әдемілігі мен бағалылығы олардың толық жойылып кетуіне әкеліп тіреді (Лен. жас, 24.10.1985, 4). Теңіз мысығы. ихтиол. Теңіздерде тіршілік ететін, скат сияқты балықтардың бір түрі. Т е ң і з м ы с ы ғ ы кең таралған – Қара және Азов теңіздерінде, Африка мен Еуропаның батыс және солтүстік жағалауларында кездеседі (М.Жұмалиев, Балықтар., 67). Т е ң і з м ы с ы ғ ы өте сақ келеді, әйтсе де күтушілеріне тез үйреніп кетеді (Соц. Қаз., 16.06.1972, 4). Т е ң і з м ы с ы ғ ы н ы ң етінен, майынан медициналық әртүрлі май әзірленеді (Лен. жас, 24.10.1985, 4). Теңіз шошқасы. зоол. Теңізде тіршілік ететін, кішірек келген, жалпақ тұмсықты жануар. Ежелгі инктер т е ң і з ш о ш қ а л а р ы н қоректену үшін қолға үйреткен, ал қазіргі кезде бұл жануардың асқа қатысы жоқ (Тірі табиғат, 90). Т е ң і з ш о ш қ а л а р ы еріксіздікке, бейбітшіл және қолға жеңіл үйренеді (Тірі табиғат, 90). Ол т е ң і з ш о ш қ а с ы ма, не болмаса кәдімгі тышқан ба – оншасы бұларға мәлім емес (Жалын, 1974, №6, 42).