тоғыз
Тоғыз кесті. көне. «Тоғыз» деп аталатын айып тарттырды. Үйіңе келген кісіні Жағадан келіп аласың. Ұлықсатсыз кіргеннің Т о ғ ы з к е с і п мойнына, Одан да олжа табасың (Сүйінбай: Нар заман., 269). Тоғыз көз. ө н е р. Тоғыз көз пішіндес ою-өрнек. «Құстаңдай», «сыңар өкше», «қос мүйіз», «сыңар мүйіз», «т о ғ ы з к ө з», «жүз теру» сияқты ою-өрнек нұсқалары белгілі бір кәсіппен байланысты туындап дамыды емес пе? (Лен. жас, 03.08.1974, 2). Тоғыз қанат үй. Қанатының саны тоғызға жеткен үлкен қазақ үй. Шақырусыз келген қонақтар босағадан аттағанда, т о ғ ы з қ а н а т ү й д і ң құбыла бетіндегі үйреншікті орнында отырған Андас мырза керіліп-созылып әрең тұрды (О.Сәрсенбай, Шығ., 4, 111). Тоғыз таспа қамшы. Тоғыз таспадан өрілген қамшы. Салғалы тұрғандай-ақ қазір лаңды, Қолына т о ғ ы з т а с п а қ а м ш ы н ы алды. Әкесін өлтіргендей ақын Біржан Қаңтардағы бурадай қалшылдады (І.Есенберлин, Шығ. жин., 10, 148).