қой
зат. астр. Аспан шоқжұлдыздарының бірі. Үркердің үстіңгі жағында тұратын, аса жарық емес қос жұлдыз бар. Оны – Тоқты, Қозы немесе Қ о й, Қошқар деп те атайды (Х.Әбішұлы, Аспан сыры, 151). Қой жасы. этногр. Ер баланың он бес жастан асып, қой бағуға жараған кезі. Он бес пен жиырма арасы «қ о й ж а с ы» болып есептеледі (Ата салты., 133). 10 жастан 20 жасқа дейінгі жасты «қ о й ж а с ы» деп атап, оларға қойдың қырық қайырымын білу, астық жинаудың ұрық таңдау, жер айдау, баптау, ору, жию, қамбалау сияқты әдістерін толық меңгеру талабы қойылған (А.Нүсіпоқасұлы.., Ағаш бесік., 2, 14). Қой қосақтау. Сауылатын қойларды бастарын айқастырып, бір арқанмен мойындарынан шалмалап байлау. Сауылатын қойларды осылайша тізіп шығуы – қ о й қ о с а қ т а у дейді (Н.Қазыбеков, дала., 35). Қой күзету. Түн уақытында қойды қарауылдау; қасқырдан, ұрыдан сақтау. Қой қора. Қой малы тұратын қора. Қора мал түліктерінің түріне қарай әртүрлі: ат қора, сиыр қора, қ о й қ о р а, қозы қора т.б. (Шаңырақ, 54). Қой қырқар. этногр. Қырықтықшыларға берілетін кәделі тамақ. Қой қырқымында орындалатын салттардың бірі – қ о й қ ы р қ а р (Ж.Қоқанова, Түк және тері атау., 20). Қой қырқу. Қойдың жүнін көктемде және күзде қырқып алу шарасы. Қазіргі кезде қ о й қ ы р қ у ғ а ЭСА-12 және ЭСА-6 электр агрегаттары қолданылады (ҚСЭ, 6, 588). Қой терісін жамылды. Ішкі ниетін жасырды, бүркемеленді. Алғашқы жылдары «байдың тұқымы», «қ о й т е р і с і н ж а м ы л ғ а н қасқыр» деп айдар тағылған адамдарды ұстағанда, жұрт «оларға сол керек» деп шоқ-шоқ айтқан (М.Құмарбекұлы, Жер иесі, 128). Қой іскек. Қойдың шөпті іскектеп жұлып жеуі. Осы сияқты басқа малдардың да шөпті қалай жейтінін білдіретін мынадай сөз тіркестері туған: жылқы тістеуік, сиыр жұлма, қ о й і с к е к, ешкі шөпшек (Балдырған, 1971, №9, 18).