қол
Қол атпа. жерг. Шығыр. Егер арна онша терең болмаса, су егістікке қ о л а т п а арқылы берілді (Қазақст. ауыл шаруаш., 1967, №1, 29). Қол болды. сөйл. Біреу үшін қолайлы болды д.м. Орысша хат білу тілмаштарға қ о л б о л м а с үшін ғана керек қой («Қазақ» газеті – 1913, 149). Қол бұрғы. Қолмен бұрап, бір нәрсені тесуге арналған аспап (бұрғы). Қ о л б ұ р ғ ы н ы ң пішіні иілген тұтқа түрінде болады (ҚСЭ, 6, 595). Қол көрік. Ұсталықта қолданылатын, қолмен іске қосылатын көрік. Қол қоймады. Құптамады, қоштамады, келіспеді. Бірақ осындай бас кететін қатерлі әдіспен жойып жіберуі мүмкін-ау дегенге Тоқтарбай қ о л қ о я а л м а с еді (О.Сәрсенбай, Шеңбер, 32). Қол тоған. кәс. Тармақталған арық, жанама арық. Жалпақ аңыздың аяғында жалаңаяқ су ұстап, қайта өрлегенде қ о л т о ғ а н н ы ң бұзылып қалғанын көрген еді (К.Мұқажанұлы, Ортеке, 167). Қолы епсекті. сөйл. Қолы епті. Ежелгі даланың емші-домшылары, құшнаштарының ескі жолынан таймайтын қ о л ы е п с е к т і біреулері емдерін ұсынады (Балдырған, 1975, №7, 13). Қ ол ы ж ү рд і . Қ а рт а о й н ау ш ы ның қолына қартаның «жөнділері» келіп, ұта бастады. Ғажап! Мәбәрәктің «шоталын» алып, ойынға қосылысымен Тоқтарбайдың қ о л ы ж ү р е бастады (О.Сәрсенбай, Шығ., 5, 173). Ертеңінде ойын (карта) қайта басталып, Қалғыма балаларының қ о л ы ж ү р д і де, олар купецтерді де, Сұрағанды да сыпырып ұта бастады (С.Мұқанов, Менің мектеб., 520). Қолы қашты. т ар. «Жау қашты», «аттан» д.м. Дайын тұрған Дулаттар мініп алған атына «Қ о л қ а ш т ы л а п» барады. Бейқам жатқан көп әскер сасқалақтап қалады (Жеті ғасыр., 1, 278).