қызылбас
Iзат. Иран елі; парсылар. Ирандықтардың басына киетін қызыл шұға тақиясына қарап қазақтар бір кезде оларды қ ы з ы л б а с деген (І.Есенберлин, Маңғ., 234). Бұл парсы елінің (қ ы з ы л б а с т ы л а р д ы ң) билеушісі Исмайл шаһ үшін өте қолайлы жағдай еді (Т.Жұмаханов, Өткел, 144). Көрұғлының ата-анасына, туған-туыстарына, бұқара халқына саяси қысым жасайтын тұрақты жау – қ ы з ы л б а с т а р, яғни Иран хандары (Қаз. әдеб., 19. 04. 1974, 2).
II
зат. зоол. Басы қызыл түсті құс. Түлеуге дайындалған шүрегей, қоңыр үйрек, қ ы з ы л б а с және басқа құстар ерсілі-қарсылы кезіп жүр (Қорғалжын, 69).
III
Қызылбас сүңгуір. Сүңгуір үйректің басы қызыл түрі. Әрине, тізбек жасап ұшатын қоңыр үйрек, қ ы з ы л б а с с ү ң г у і р, бізқұйрық тобы бұдан да әдемі көрініс береді (Наурызым, 194). Қызылбас үйрек. Басы, мойны, жемсауы қызғыл, арқасы көк сұр, бауыры қара үйрек. Қ ы з ы л б а с ү й р е к Қазақстанда өзен-көл, сулы-батпақты жерлерге тараған. Ұясын су жиегіндегі қамыс арасына салады (Қаз. табиғ., 3, 213).